Met je profielwerkstuk geld winnen om je studie te betalen. Het overkwam vwo-leerling Koen Idema uit Alkmaar. De eindscriptie is niet voor iedere middelbare scholier het favoriete onderdeel, maar de 19-jarige Koen kon er zijn grote interesse voor Zuidoost-Europa in kwijt. En met succes, nu blijkt dat hij een van de beste werkstukken van Nederland afleverde. "Trots dat ik met dit verhaal een prijs win, een enorme eer."

Koen Idema volgde het vwo aan het Alkmaarse Petrus Canisius College en zat tijdens een uitwisselingsjaar op een internationale school in het Bosnische Mostar. Daar raakte hij verslingerd aan de rijke historie van het land. De keuze om hier zijn profielwerkstuk aan te wijden was toen snel gemaakt.

In de plaats Mostar deed hij ook vrijwilligerswerk en gaf Engelse les aan kinderen op de basisschool. "Het was erg dankbaar om te mogen doen", aldus Koen in gesprek met mediapartner NH Nieuws. En tijdens die lessen vertelden zijn leerlingen veel verhalen waardoor hij zich in de geschiedenis van de regio ging verdiepen. Voor zijn profielwerkstuk onderzocht hij of nauwere samenwerking tussen Kroatië, Servië en Bosnië in het huidige Europa een reële toekomst heeft. En in hoeverre vrede in de regio behouden kan blijven. Daarvoor dook hij in de geschiedenis, literatuur en sprak met inwoners.

"Het eerste beeld waar mensen aan denken bij de stad Mostar is de kapotgeschoten brug, de Stari Most", vertelt Koen. "Maar Mostar is veel meer dan dat. Door de vele vervallen gebouwen word je nog altijd herinnerd aan de oorlog, ondanks dat die oorlog sinds 1995 officieel voorbij is." Volgens Koen loopt er nog steeds een denkbeeldige grens door de stad. "Een onzichtbare Berlijnse Muur. Aan de ene kant heb je de moslims, aan de andere kant de katholieken. Ze leven nog echt gescheiden van elkaar. Wel in dezelfde stad, maar ze hebben verder niks met elkaar te maken. De situatie is ten opzichte van een aantal jaren geleden wel verbeterd, er is wel degelijk nog sprake van segregatie, maar de mensen delen dezelfde geschiedenis en de dagelijkse spanningen tussen de groepen nemen af."

Met zijn profielwerkstuk wil Koen meer aandacht vragen voor de situatie in de Balkanlanden. "West-Europa ziet die landen momenteel nog als een Europese achterbuurt, waar het afval van de geschiedenis gedumpt wordt", vindt hij. Koen vindt dat er nog echt sprake is van 'balkanisme', waarbij Balkanlanden door West-Europa als mindere landen worden gezien die een democratie niet snappen. Volgens de vwo-scholier moet daar doorheen geprikt worden, want zonder goede samenwerking zou de situatie in het land niet verbeteren.

De omgeving van Koen is niet verbaasd dat hij dit onderwerp gekozen heeft voor zijn profielwerkstuk. Ze vinden het 'indrukwekkend'. "Ik was na mijn jaar in Mostar zo enthousiast dat iedereen er wel van uitging dat dit mijn onderwerp zou worden", vertelt Koen. "Ik heb veel verschillende mensen mogen interviewen voor mijn werkstuk. Daar ben ik erg dankbaar voor. De interviews geven kleur aan het verhaal omdat er iets menselijks bij zit."

Het gesprek dat hem het meest is bijgebleven is dat met een Kroatische journaliste die nog in voormalig Joegoslavië gewoond heeft. "Zij kon mij goed vertellen wat er allemaal anders was dan voorheen. Dat was erg interessant en verrijkend." Aanstaande donderdagmiddag wordt de KNAW Onderwijsprijs aan Koen uitgereikt. Hij verdient daarmee een studiebeurs voor zijn eerste collegejaar. De Alkmaarder heeft voor Russische en Slavische studies gekozen aan de Universiteit van Amsterdam.